Oorlogsherinneringen in International War Museum

Di 19-04-2011

HENGELO - De stichting ‘Geen heden zonder verleden’ was ooit een geweldig initiatief van Toon Grobben en een aantal van zijn kameraden, waaronder Reinier van Campen. Met deze twee mannen spraken wij over hun steeds kleiner wordende stichting, de oorlog die zoveel indruk maakte en de bijzondere verzameling oorlogsmaterialen die ze vol trots aan ons lieten zien. Beiden wilden graag hun verhaal kwijt en dus werd het een zeer interessant gesprek.

Humor hebben de mannen in ieder geval nog steeds. Reinier vertelt dat Toon min of meer het ‘opperhoofd’ van de stichting is, waarop Toon antwoord met de vraag ‘een waterhoofd…?’. We kunnen dus wel stellen dat Toon de bedenker is van de stichting die al werd opgericht in het jaar 1978. Op dat moment is om uiteenlopende redenen op zoek naar een nieuwe hobby. Waar hij zich eerst vermaakt met de modeltreintjes kan hij nu pas echt genieten van zijn oorlogsverzameling die als maar groter wordt. Dat komt voornamelijk door de contacten die hij heeft met ‘onze bevrijders’, oftewel de geallieerden. Toon kreeg van hen talloze emblemen, complete militaire pakken, documenten uit de Tweede Wereldoorlog en nog veel meer. In de achtertuin en boven op zijn hobbykamer laat hij vol trots een deel van zijn verzameling zien. Lang niet alles, maar daar is een reden voor.

De stichting bestaat momenteel nog maar uit vier man. Toon: “Vroeger was dat wel anders, maar veel van mijn vrienden zijn inmiddels overleden.” Reinier gaat verder: “Het was geweldig, we stonden soms wel op drie verschillende tentoonstellingen te gelijk. Ook gingen we vaak op bezoek bij scholen en de kinderen waren altijd enthousiast. Vooral als ze de oorlogsspullen zelf mochten vasthouden of gebruiken”. Langzaam werd het wat minder voor de mannen en in 1996 zagen ze een advertentie in de krant van een nieuw oorlogsmuseum dat opzoek was naar geschikt materiaal. “Dat gesleep met die poppen, we hadden er op een gegeven moment wel vijftien, daarom werd het ons te veel. En ook de ‘jonge leu’ wilden het niet overnemen’’. Er werd contact opgenomen met het museum uit de advertentie, de eigenaar kwam langs en wist niet wat hij zag... Zoveel prachtige spullen die hij kon gebruiken; een hele week werd er heen en weer gereden om de spullen uit Hengelo naar het Nijverdalse museum te brengen.

Het inmiddels bekende museum ziet er nu geweldig uit, met dank aan de stichting van Toon en Reinier. In het ‘Memory International War Museum’, zoals de naam luidt, vindt u naast alle verhalen, foto’s en andere oorlogsdocumenten ook exposities op levensechte grote. Iedereen, of u de oorlog heeft meegemaakt of niet, moet minstens een maal in zijn leven een bezoek hebben gebracht aan dit bijzondere museum. Het is een ervaring die niet snel zal worden vergeten.

Het museum is natuurlijk ook een eer aan de geallieerden die Nederland hebben bevrijd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Toon heeft goeie herinneringen aan vriendelijke mensen: ‘’Op een dag werden we s’ nachts om 5.00 uur wakker gebeld met het nieuws dat zeven Canadese soldaten de volgende dag bij ons kwamen slapen. Mijn moeder heeft toen extra aardappelpannenkoeken gebakken in eigen gemaakte raapolie. Deze sloegen na een tijdje gifgroen uit, als ik eraan denk krijg ik nog steeds kippenvel. De Canadezen kwamen, een van hen rook aan de pannenkoeken en gooide ze allemaal zo naar buiten.” De moeder van Toon was helemaal in paniek omdat er nu niks meer over was om te eten, maar even later kwam de soldaat gelukkig terug naar binnen. “Witte stoet, marmelade, soldatenkistjes voor mijn vader en een reep chocolade voor mij, toen wist ik het: de oorlog is voorbij” vertelt Toon op emotionele wijze zijn verhaal. De heren hebben sindsdien een erg dankbaar gevoel ten opzichte van de bevrijders. 3 april, de dag waarop zowel Hengelo als Borne werd bevrijd, zullen zij nooit vergeten.

Het zijn enkele mooie herinneringen aan deze verder verschrikkelijke tijd. De angst overheerste, ook al waren Toon en Reinier pas rond de vijf jaar oud toen de ramp begon. Toon: “Het was een spannende tijd, vooral met al die luchtaanvallen. De Duitsers waren erg gemeen. Een keer hielden ze ons met een paar man aan de praat en jatte een andere soldaat onze drie konijnen. Toeval of niet, korte tijd later reden we achter een Duits konvooi als er een zak van de achterste wagen af valt. We hebben even gewacht maar besloten toen toch om de zak te openen. Jij mag raden wat er in die zak zat… Precies, drie levende konijnen!’’ Helaas waren het niet de eigen, al maakte dat toen weinig meer uit.

Dat was nog lang niet alles. “De Engelse vliegenier Robert Tailor vloog boven Twente om foto ’s te maken totdat hij motorpech kreeg. Nadat hij met zijn parachute was neergekomen in de omgeving van Borne wilden de Duitsers hem natuurlijk oppakken. Ze konden hem niet vinden en besloten daarom tien willekeurige burgers te gijzelen. Aan het eind van de week werden ze vrij gelaten, onder hen was ook een boerenjongen die net was getrouwd met zijn vrouw die in verwachting was. Op het moment dat hij samen met haar naar huis wil lopen schieten de Duitsers hem in zijn rug”. Zo vertelt Toon ons een van de wreedste verhalen die hij kent. Ook de Februari-Staking die begon bij Stork in Hengelo eiste op een gruwelijke manier een aantal levens. Alle complete verhalen zijn terug te vinden in het Nijverdalse museum.

Na de oorlog bleef het contact met de bevrijders bestaan, vooral toen de stichting werd opgericht. Dit jaar was het de eerste keer dat er geen veteranen uit Canada of andere landen meer naar Hengelo kwamen om de bevrijding te vieren. Toon “Onze generatie wordt langzamerhand steeds minder. Daarom is het ook belangrijk dat verhalen opgetekend worden. Ik heb dat al gedaan voor alle kinderen en kleinkinderen”. Het is ook goed dat de oorlog elk jaar weer opnieuw wordt herdacht. Reinier vertelt: “Jaarlijks zijn er twee scholen uit Hengelo die het oorlogsmonument voor het gemeentehuis het hele jaar onderhouden. Op 3 april, de dag van de bevrijding hier, is dan de overdracht met een korte toespraak van de burgemeester.”

Het contact met de geallieerden heeft de stichting, naast alle verkregen oorlogsmaterialen nog meer positieve dingen opgeleverd. In Blendford was een aantal jaar geleden een groot feest waarbij iedereen van de stichting ‘Geen heden zonder verleden’ ook werd uitgenodigd. In de Engelse stad werden straatnamen onthuld waaronder ‘Hengelo Place’, met een verwijzing naar de gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog. Allemaal geregeld door de stichting. “We kregen daar een ontvangt, dat hou je niet voor mogelijk” zo vertelt Reinier. “Toen we de uitnodiging kregen dachten we met zijn allen dat het ons een hoop geld zou kosten, dus we stapten naar de burgemeester. Van de gemeente kregen we een flinke bijdrage voor de reis die vier dagen zou duren.” Alles was perfect geregeld en de mannen rolden van het ene in het andere buffet, bovendien heeft het ze geen cent gekost. Op de laatste dag was er een grote parade georganiseerd van honderd man. Er stonden allemaal stoelen klaar waarvan de voorste rij was gereserveerd. Reinier “Wij dachten dat deze voor de hoge heren zouden zijn, maar tot onze grote verbazing mochten wij plaatsnemen op deze ereplaatsen. We hadden toen al de tranen in de ogen, het was grandioos’’. Tot slot was er een militaire taptoe in een prachtig kasteel met showorkesten en opnieuw een heerlijk buffet. Natuurlijk waren de mannen van de stichting de genodigden en was het de bedoeling dat zij netjes met mensen uit de hogere standen het afsluitende feest zouden vieren. Daar hadden ze alleen weinig zin aan. Reiner “Wij zaten liever bij het normale voetvolk in de andere zaal en dus hebben we het feest daar op een fantastische manier voortgezet.”

Nog veel meer vrolijke, droevige en grappige verhalen rollen over tafel, maar dan is het toch echt tijd om een klein deel van de oorlogsverzameling te bekijken. Speciaal voor ons hebben de heren wat spullen opgesteld in de achtertuin en het ziet er inderdaad erg indrukwekkend uit. Ook boven in zijn hobbykamer heeft Toon posters, emblemen en zelfs een compleet oorlogsarchief. Voor de andere spullen verwijst hij ons naar het Memory International War Museum in Nijverdal en daarin heeft hij helemaal gelijk. Want in dit museum ziet, leest en voelt u nog veel meer wat er zich tussen 1940 en 1945 in Nederland allemaal heeft afgespeeld.